Bestuurlijke toekomst stand van zaken

We zijn al weer anderhalf jaar verder nadat de raad van Landsmeer het wilsbesluit heeft genomen over de bestuurlijke toekomst. Het wilsbesluit luidt: Een ambtelijke fusie met de gemeentes Wormerland, Oostzaan en Waterland.

Een ambtelijke fusie is een samengaan van de ambtelijke organisaties en niet een fusie van de democratisch gekozen gemeenteraden en colleges.
Voor de PvdA voorgestane optie van een bestuurlijke fusie (samengaan van de gemeente besturen en raden) kon helaas in de raad geen meerderheid worden verkregen. Dat er geen enkele optie voor discussie voor een bestuurlijke fusie werd opgehouden was voor PvdA de reden om tegen het wilsbesluit te stemmen. Echter ook een aantal mogelijke toekomstige partners vindt een bestuurlijke fusie – nog – een brug te ver.
De PvdA blijft zich op het standpunt stellen dat een bestuurlijke fusie de enige optie is om de kwetsbaarheid van het Landsmeerse ambtelijke apparaat toe doen afnemen en de bestuurskracht te verhogen. Bovendien is de democratische legitimiteit van die optie hoger.
De keuze voor een bestuurlijke fusie is een moeilijke maar ook een moedige, verstandige en volgens ons ook nodige.

Voorbeelden van de winst van een ambtelijke fusie

Neem de visies die de gemeente moet opstellen, bijvoorbeeld de woonvisie. In de vier genoemde gemeentes wordt deze vier keer opgesteld. In Landsmeer zijn het groen, de hoeveelheid sociale huurwoningen en de doorstromingen van ouderen die willen verhuizen, woningen voor jongeren belangrijke thema’s. Maar deze thema’s zijn natuurlijk ook belangrijk in Wormerland, Oostzaan en Waterland.
In Landsmeer is een extern bureau ingeschakeld voor het opstellen van de woonvisie. Het zou me niet verbazen als de andere gemeentes dat ook hebben gedaan. Dat is dus vier keer geld vangen voor dit soort bureaus.
Neem dan bijvoorbeeld de duurzaamheidsvisie. Landsmeer heeft deze zelf opgesteld en is onder de maat. Een kopietje van de woonvisie van Waterland was beter geweest.
Gelukkig gaan de gemeentes bij de komende omgevingsvisie meer samenwerken.
Als we voor de vier gemeentes één ambtelijke organisatie hadden gehad, was het niet nodig geweest dat iedere gemeente zijn eigen visie had opgesteld. Maar….

Waarom dan niet doorpakken tot een bestuurlijke fusie?

Waarom willen we bij een ambtelijke fusie vier raden en colleges overeind houden? Moeten die nu alle afzonderlijk hun plasje over de visies doen? Zou bijvoorbeeld een raad in Oostzaan nu wezenlijk andere conclusies trekken dan een raad in Landsmeer? De PvdA denkt van niet.
En dan die gekoesterde wens om zelfstandig te blijven. Wat is die zelfstandigheid waard? Veel zaken worden regionaal besloten in gemeenschappelijke regelingen. Neem bijvoorbeeld de veiligheidsregio. Bestuur en politiek zijn voor het openhouden van de brandweerkazerne in Den Ilp. Maar Landsmeer kon de sluiting niet tegenhouden. Te weinig bestuurskracht.
Daarnaast heeft een ambtelijke fusie als nadeel dat gemeenteraden in een soort wachtrij komen. En, nog belangrijker, de democratische legitimiteit van de door de burger gekozen raad neemt af ten opzichte van het niet-gekozen ambtelijk apparaat. Dat gaat van dienend dan steeds meer een kaderstellende rol overnemen. Ook om die reden blijft de PvdA voor de optie van een bestuurlijke fusie.

Voorlopig een ambtelijke fusie

De PvdA is bovenal reëel. Voor een bestuurlijke fusie bestaat op dit moment onvoldoende steun. Zowel in onze raad als in de mogelijke toekomstige partners. Wat ons betreft is een ambtelijke fusie de tweede keuze om de kwetsbaarheid te verlagen en de bestuurskracht te vergroten.

Maar niet vrijblijvend

In Wormerland en Oostzaan neemt het ongeduld toe en kan Landsmeer wat hun betreft morgen aansluiten. Maar voor een goede toekomstbestendige oplossing wil de PvdA Landsmeer dat ook Waterland meegaat in een ambtelijke fusie. Het uitgangspunt is immers dat de oplossing bestendig moet zijn en ten minste 50.000 inwoners omvatten.
De geluiden uit Waterland zijn niet éénduidig. Aldaar wordt ook gekeken richting Edam-Volendam en dat is niet in lijn met het Landsmeerse standpunt. In Landsmeer willen we best het geduld opbrengen om Waterland de tijd te geven om tot een keuze te komen. Het zou wel eens inzet kunnen zijn van hun komende gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Volgens de PvdA is het mogelijk en nodig dat een half jaar daarna duidelijkheid bestaat. Wij verwachten dan ook dat in het najaar van 2018 bekend zal zijn wanneer deze ambtelijke fusie is verwezenlijkt. Dat is dus drie jaar na het genomen wilsbesluit in Landsmeer. Wij vinden dat de Landsmeer dan zeker wel recht heeft op meer duidelijkheid.

Andere richting

Pas dan wil de PvdA praten over andere oplossingsrichtingen. Eerder moet deze discussie niet worden gevoerd. Maar mocht er eind 2018 nog steeds geen concrete duidelijkheid zijn dan komen de andere oplossingsrichtingen weer in beeld. Dan komt de PvdA weer terug met haar eerste voorkeur voor een bestuurlijke fusie, bijvoorbeeld met Amsterdam.

Hoe nu verder?

We ondersteunen het college met het verder samenwerken die al in gang is gezet met de vier gemeentes. We weten dat bij deze samenwerking ook Edam-Volendam wordt betrokken. Op een aantal terreinen zoals samenwerking voor de ontwikkeling van de omgevingsvisie is dat natuurlijk prima. Maar volgens het wilsbesluit is het niet de bedoeling dat Edam-Volendam wordt opgenomen in een ambtelijke fusie. Juist om dit te voorkomen heeft de Landsmeerse raad een amendement aangenomen.
Edam-Volendam is onlangs gefuseerd en we kunnen ons voorstellen dat men nu zo snel niet weer wil nadenken over de bestuurlijke toekomst. Bovendien lijkt het wel of men in Volendam erg hun eigen boontjes wil doppen. Dat heeft tot gevolg dat weinig over de gemeentegrens heen wordt gekeken of afgestemd Zo is er bijvoorbeeld een bedrijven terrein gepland vlakbij de plek waar Purmerend er ook één wenst.

Dus college ga door met het samenwerken met de genoemde gemeentes. Maar houd daarbij wel het aangenomen amendement over Edam-Volendam in acht en de stip op de horizon in de gaten. En geef ons duidelijkheid voor eind 2018.